Czy niedobory witamin mogą wpływać na gorsze zdrowie psychiczne seniorów? To pytanie stało się punktem wyjścia dla badań dr n. med. Blanki Wolszczak-Biedrzyckiej z Katedry Psychologii i Socjologii Zdrowia oraz Zdrowia Publicznego Szkoły Zdrowia Publicznego UWM.

W ramach projektu „Ocena poziomu witamin D3, B12 i kwasu foliowego oraz ich korelacja ze stanem psychicznym osób w wieku 60+ zamieszkujących województwo warmińsko-mazurskie” naukowczyni sprawdza, jak te mikroelementy wpływają na samopoczucie osób starszych. Badania są możliwe dzięki Naukowemu Grantowi Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, który wspiera innowacyjne projekty młodych naukowców.

Niedobór witamin – ukryte zagrożenie

Osoby po 60. roku życia, zmagające się z wieloma chorobami przewlekłymi, są szczególnie narażone na niedobory witamin. Dodatkowo często doświadczają samotności, co negatywnie wpływa na ich ogólny stan zdrowia i może prowadzić do obniżenia jakości życia, a także zwiększać ryzyko zaburzeń depresyjnych i lękowych. Niedobory witamin z grupy B oraz witaminy D3 mogą nie tylko powodować te dolegliwości, ale również je nasilać.

Zbyt niski poziom witaminy D3 ma wpływ m.in. na rozwój chorób neuropsychiatrycznych i może osłabiać funkcjonowanie poznawcze. Natomiast niedobór folianów i witaminy B12 może skutkować bezsennością, przewlekłym zmęczeniem oraz zwiększać podatność na lęk, depresję i problemy ze snem.

Bariery i potrzeby dotyczące badań u seniorów

Niestety, ze względu na wysokie koszty badań, nie każdy senior może pozwolić sobie na laboratoryjną ocenę poziomu witamin. Dodatkowo nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak istotny jest ich optymalny poziom dla prawidłowego funkcjonowania zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Z drugiej strony, część osób po 60. roku życia przyjmuje suplementy diety zawierające witaminę D3 oraz witaminy z grupy B. Należy jednak pamiętać, że wraz z wiekiem metabolizm leków i suplementów może się zmieniać, dlatego warto sprawdzić, czy suplementacja jest skuteczna i nie prowadzi do ich nadmiernej akumulacji w organizmie. Właśnie dlatego dr n. med. Blanki Wolszczak-Biedrzycka postanowiła oznaczyć poziom witaminy D3, B12 i kwasu foliowego oraz ocenić, w jakim stopniu wpływa on na kondycję psychiczną osób po 60. roku życia.

Jakie są główne założenia badań?

Główne założenia projektu to przede wszystkim określenie, czy w populacji geriatrycznej występują niedobory witamin D3, B12 i kwasu foliowego. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie, w jaki sposób ich poziom koreluje z samopoczuciem seniorów, aktywnością fizyczną, dietą oraz jakością snu. Dodatkowo dr n. med. Blanki Wolszczak-Biedrzycka planuje oszacować, ile miesięcznie seniorzy wydają na leki bez recepty i suplementy diety. Niewykluczone, że w trakcie analizy danych zostaną odkryte inne interesujące zależności, które nie zostały uwzględnione w początkowych założeniach.

W jaki sposób będą prowadzone badania?

Badania będą realizowane we współpracy z Warmińsko-Mazurskim Uniwersytetem Trzeciego Wieku w Olsztynie, Olsztyńskim Towarzystwem Amazonki, Wojewódzkim Zespołem Lecznictwa Psychiatrycznego oraz Przychodnią Specjalistyczną w Olsztynie. Od osób powyżej 60. roku życia, które zdecydują się na udział w badaniu, zostanie pobrana krew żylna w celu wykonania morfologii krwi obwodowej, analizy poziomu witamin oraz parametrów oceniających funkcję tarczycy. Każdy uczestnik wypełni również ankietę dotyczącą stylu życia, stosowanej suplementacji oraz występowania chorób przewlekłych. Dodatkowo w kwestionariuszu znajdą się pytania oceniające Wskaźnik Dobrego Samopoczucia WHO-5, co pozwoli określić kondycję psychiczną badanych seniorów. Wyniki badań laboratoryjnych zostaną udostępnione uczestnikom, a w przypadku wykrycia odstępstw od wartości referencyjnych poinformujemy seniorów o możliwych krokach, które mogą podjąć w celu poprawy swojego stanu zdrowia.

Dlaczego wybrano witaminy D3, B12 i kwas foliowy?

Witaminy te wpływają na szereg procesów zachodzących w naszym organizmie, nie tylko związanych ze zdrowiem psychicznym. Witamina D3 wspiera układ immunologiczny, wzmacniając odporność na patogeny. Ponadto bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, wspomagając prawidłową mineralizację kości, co jest szczególnie istotne dla seniorów narażonych na rozwój osteoporozy. Witaminy z grupy B odpowiadają natomiast za prawidłowe funkcjonowanie układu czerwonokrwinkowego oraz regulację poziomu lipidów. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że gorsze samopoczucie może wynikać właśnie z niedoborów witamin D3, B12 i folianów. Często odkładamy badania na później lub nie decydujemy się na nie z powodów finansowych, mimo że ich wyniki mogą dostarczyć istotnych informacji na temat naszego zdrowia.

Niedobory witamin na Warmii i Mazurach – czy to poważny problem?

Aktualne dane epidemiologiczne wskazują, że niedobór witaminy D3 jest powszechny na całym świecie i to właśnie jej poziom został najlepiej przebadany w populacji ogólnoświatowej. Znacznie mniej dostępnych jest natomiast informacji dotyczących witamin z grupy B, dlatego podjęliśmy się ich oznaczenia. Co więcej, według dostępnych danych poziom tych witamin
u seniorów jest niższy niż u osób młodszych. Zamierzamy to zweryfikować i porównać wyniki. W ubiegłym roku oznaczyliśmy stężenie witamin D3, B12 i folianów w surowicy studentów kierunków lekarskiego oraz ratownictwa medycznego – ich analiza jest obecnie w toku.

Znaczenie wyników badania dla zdrowia seniorów

Badanie wpłynie na zwiększenie świadomości seniorów na temat wpływu witaminy D3 oraz witamin z grupy B na ich zdrowie – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Jeśli u danej osoby zostaną wykryte niedobory, wyniki powinny zachęcić do wdrożenia odpowiedniej suplementacji. Warto jednak pamiętać, że w przypadku witaminy D3 jej nadmierna podaż może prowadzić do akumulacji w organizmie, osiągając poziomy uznawane za toksyczne. W takiej sytuacji konieczne jest ograniczenie suplementacji w celu normalizacji poziomu tej witaminy. Oprócz oznaczenia poziomu witamin badanie obejmie także analizę morfologii krwi oraz parametrów oceniających funkcję tarczycy. Każdy wynik dostarczy cennych informacji na temat stanu zdrowia uczestników.

Badania potrwają do wyczerpania limitu miejsc, który wynosi 200 osób. Opracowane wyniki planujemy udostępnić jeszcze w tym roku.

Rozmawiała Marta Iwanowicz